عوامل رشد و افول فقه در طول تاریخ، مسئله‌ای است که در این پژوهش با رویکرد روش‌شناسی بنیادین و روش تحلیل محتوا بررسی شده است. این مقاله با روش توصیفی ـ تحلیلی و با بهره‌گیری از منابع کتابخانه‌ای، به این نتیجه رسیده که فقه با ظرفیت‌های راهبردی در عرصه‌های اجتماعی، سیاسی و اقتصادی می‌تواند شرایط را به نفع خود تغییر دهد و بستر رشد خود را فراهم کند. البته حضور و تعامل کلام و فلسفه با فقه از جهت تأمین مبانی، روحیة تکلیف‌گرایی فقها به عنوان عامل فردی، رونق فقه اهل‌سنت به عنوان رقیب علمی و نظام آموزشی تعاملی با تقسیم کار مناسب، از دیگر عوامل رشد فقه بوده است.
)