بررسی فقهی ضمان ناشی از انتقال بیماری مسری

شیوع بیماری‌های واگیردار با ماهیتی نوعاً کشنده تهدیدی علیه امنیت سلامت شمرده می­شوند؛ بنابراین کنترل رفتار بیماران، محدودسازی آنها و در نتیجه جلوگیری از انتشار آن در میان افراد جامعه، از مسائل مهم حوزة پزشکی است. در این راستا یکی از تدابیر راهبردی در کنترل بیماری، توجه دادن به مسئولیت مدنی ـ کیفری و ضمان‌آور بودن انتقال این نوع از بیماری­هاست. بر این اساس پرسش پیش‌رو آن است که در آموزه­های دینی، در صورت رعایت نکردن وظایف شهروندی و انتقال بیماری مسری به دیگران چه مسئولیت‌هایی متوجه فرد ناقل است؟ آیا ضمانتی در قبال خسارت­های ناشی از بیماری متوجه فرد انتقال‌دهنده خواهد بود؟ به نظر می‌رسد اگرچه جبران خسارت‌های مستند به انتقال‌دهندة بیماری، امری مسلّم به شمار می­رود؛ اما ویژگی­هایی مانند میزان کشندگی بیماری، علم و جهل طرفین از آلودگی، دشواری­هایی را در احراز، استناد و اثبات نوع مسئولیت و ضمان حاصل از آن پدید آورده است؛ از این‌رو در نوشتار حاضر به روش تحلیلی ـ اجتهادی و با بهره‌گیری از منابع کتابخانه­ای به بررسی حالت‌های گوناگون انتقال پرداخته است و نتیجه آن شد که اگر فرد از بیماری خود و کشندگی آن آگاهی داشته باشد و عمداً با انتقال بیماری موجب فوت دیگری شود، از عملکرد وی با عنوان قتل عمد یاد می‌شود و سزاوار قصاص است و در مواردی که بیماری کشنده نباشد و منجر به قتل شود، شبه‌عمد است و محکوم به پرداخت دیه خواهد بود و در نهایت اگر شخص از بیماری خود آگاهی نداشته باشد و با انتقال موجب فوت دیگری شود، عمل او خطای محض به شمار می­رود که ضمان آن بر عهدة عاقله است.