قاعده نفی سبیل و تطبیقات آن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 محقّق و پژوهشگر و مدرس حوزه علمیه و دانشگاه

2 مدرس حوزه و دانشگاه و دانشجوی دکترای فقه و مبانی حقوق.

چکیده

«قاعده نفی سبیل»، از قواعد مهم فقهی است که مشهور فقها با استناد به آیات، روایات، اجماع و عقل، آن را به اثبات رسانیده‌اند؛ و در موارد بسیاری، این قاعده را مبنای استنباط احکام شرعی قرارداده‌اند. بر اساس این قاعده، هر نوع رابطه، از جمله عقد و معامله و قراردادی که باعث شود کافران، راهی برای سلطه و نفوذ بر مسلمان پیدا کنند یا باعث علوّ و برتری آنها بر مسلمانان گردد، اعتباری ندارد. از این قاعده می‌توان در ابعاد سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فقهی استفاده‌های فراوانی کرد؛ اما در عصر حاضر که سلطه و نفوذ کشورهای بیگانه و استعماری در شکل‌های مختلف بر مسلمانان و سرزمین‌های آنها، سایه افکنده است، یکی از بهترین راه‌ها برای نجات و بیرون رفت از این وضعیت ذلت‌بار، توجه و عمل به این قاعده است. مهمترین کاربرد این قاعده در حیطه مسائل سیاسی، فرهنگی و اقتصادی اسلام و به خصوص در قلمرو اقتصاد مقاومتی می‌باشد. این مقاله به روش توصیفی و تحلیلی، در صدد تبیین یکی از مؤثرترین راه‌ها برای نجات و بیرون‌رفت از سلطه و نفوذ کشورهای بیگانه و عدم وابستگی به کافران می‌باشد. بر این اساس، به تبیین مفاد قاعدة نفی سبیل، مبانی، ادلّه، مدلول، لوازم، آثار و نتایج آن پرداخته شده است.

کلیدواژه‌ها