1
مشغول به تحصیل درس خارج حوزة علمیة قم و دانشجوی کارشناسی‌ارشد فقه و حقوق دانشگاه تهران، پردیس فارابی
2
استاد تمام دانشکدة الهیات دانشگاه تهران، پردیس فارابی
3
کارشناسی ارشد حقوق خصوصی
چکیده
در فقه امامیه بر خلاف مذاهب اهل‌سنت، در همة نمازهای واجب و مستحب بر انجام قنوت تأکید شده است؛ به‌جز قنوت نماز شفع که در مورد آن اختلافاتی پدید آمده است. هدف اصلی این پژوهش مشخص کردن حکم قنوت نماز شفع از نگاه فقه امامیه است؛ ولی ازآنجاکه برای درک بهتر روایات باب قنوت و میزان تأثیر تقیه بر آنها، آشنایی با فضای فقه اهل‌سنت نیز لازم بود، در برخی از موارد به نظرات مذاهب اسلامی دیگر نیز اشاره شد. تا اوایل قرن یازدهم قمری، علمای امامیه با تمسک به عمومات و اطلاقات روایات، بر استحباب قنوت در همة نمازها اتفاق‌نظر داشتند؛ ولی پس از آن، برخی با تمسک به روایتی از عبدالله‌بن‌سنان قائل به استحباب نداشتن قنوت در نماز شفع شدند. در دورة معاصر، برخی فقها دیدگاه سومی را برگزیدند؛ به این بیان که در صورت اتصال نماز شفع به نماز وتر، قنوت نماز شفع استحباب ندارد؛ ولی در صورت انفصال آن دو، قنوت در نماز شفع نیز مستحب است. در این پژوهش که با روش توصیفی - تحلیلی صورت گرفت، با بهره‌گیری از داده‌های کتابخانه‌ای، مستندات دیدگاه‌های سه‌گانه بررسی و سپس روشن شد که قول مشهور مبنی بر استحباب قنوت نماز شفع صحیح است؛ چون عموماتی که بر استحباب قنوت در همة نمازها دلالت دارند، شامل قنوت نماز شفع نیز می‌شود و روایت عبدالله‌بن‌سنان که مهم‌ترین مستند برای تخصیص این عمومات است، افزون بر اینکه مورد اعراض قدما واقع شده، به دلیل وجود قراین محکمی باید حمل بر تقیه شود.
)